<< Forward . . . . . . . . . . . . Next >>
Disappearing letters
लितँसा चिं "ं " व "य् , इ " च्वना वइथाय् तंगु आखः लुया वइ । छाय् धासा व खँग्वः मूखँग्वलय् जक च्वनि । गथे : लखं,
न्हसः
सुनां ? ख्याकं,
छुकिं ? क्विँचं
गन ? मेचय्
क> ख्याक,सिक,नायक, धेक,किल,धिक, पिक,धलक,खलक, थिक
ख> मलख, लख, मनुख,
त> होत,खत,म्हसत ,भोत , ल्वँहत ,पिलाकोत, ख्वँत, पतखाल,लोहत,सर्गत,तुपत,गलपोत,खिपत,भ्वँत,कत,
थ> प्वाथ, त्वाथ, स्वँथ,
र> धकार,ह्यंग्वार,बंजार,ससुर,धार,
ल> प्वाल, गाल, झंगल,पतखाल, लाल, गोल, आखल, हाम्वल,ख्याल,गल ,बुंगाल ,निभाल ,ध्याचल ,सख्वाल , ख्वाल ,हल ,इल ,मंदल ,धुल , ध्वल ,सुकुल ,धल ,काल , झ्याल , किल ,जुल ,जल ,धुल , तिल,धोल, वासल, गाल,
व> आव, देव
ह> म्हह,
च> क्विच,मेच, ख्वाच,ग्वाच,ग्वाच, खेच,मलच,तँच,कोच, लोच,म्हच,म्ह्याच,पाच,
ज> धोज,फुकिज, भोज,बनज,
स> मेस, म्हसखा,फस ,कँस ,मास ,हँस ,मुलस ,न्हास ,सोस ,थास , भास ,धँस,
य> काय,म्ह्याय, मयजु, नाय,
ङ> ब्याङ
ण> तलसिण,पुराण,
ण> तोलण,
न> स्वान, फाकन, इखुन, चखुन, बखुन, तुकन, बकन, मातन, चोतन, भुजिन,कुन, भाजन,लन,स्वान, नकिन,लन,मिजन, नकिन,भिन,
म> धलिम,लाकाम,द्याम,सलाम,गाम,चिलम,तुताम,माम,दाम,तम ,दाम , गाम , नाम ,माम, सलाम,
ति> भति, ककुति,धुकुति, सफुति,पति,कुति,फिपुति,
लि> भलि, नलि, धलि, भुतुलि,धुनुलि,पुखुलि,कय्गुलि,इमुलि,नेकुलि,दबुलि,भुलि, पुखुलि, पलि, नलि,कुलि,
यि> फयि, सुयि, पियि, खुयि, गुयि, खयि, कयि, सुयिका, अयिला,
size="4">नेवा भासय् आखः तंगुया खँय्
नेवा भासय् थी ५ कथं आखः तंगु खनेदु, भाजु काशिनाथ तमोटया कथं आखः तं थासय् दीर्घा रूप जि धका भालपागु दु. वय्कं थ्व कथं तिपं याना दिगु दु.
१.निम्न / मध्य सः
क. निम्न स्वरया लिउने आखः (क,ख,त,थ,ल,व,र,य) तनिगु :
निम्न स्वर (अकार,आकार) ल्युगु खँगोलय् थुकथंया आखः (क,ख,त,थ,ल,व,र,य) तनि बले दीर्घ रुप जुइ.
नेपाल भाषा साहित्य पुनर्जागरणकालं (ने.सं. १०२०-१०६१) लिसें प्रयोग जुजुं अन्तिमय् लिनिफुति छ्यलेगु खँय् सकलें सहमति जुगु ख.
क. मध्य स्वरया लिउने आखः (क,ख,त,थ,ल,व,र,य) तनिगु :
मध्य स्वर (एकार, ओकार) या लिउने आखः तंबले मध्य स्वरयात अर्धस्वरीभूत (य,व) याना उकि लिनिफुति च्वयेगु ब्वलन.
ए (़)> घेल, चेल, खेल, एलमधि,
ओ (़)> कोख, जोल, पोल, चोत
<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<
धेवां ध्येबा सालि ध्येबां ध्येबा सालि जिके ध्येबा दु
केबय् सिमा दु क्यबय् सिमा दु जिमि क्यब दु
घेलय् ल तये मते घ्यलय् ल तये मते केँय् घ्यः ति
कोखं जा नल क्वखं जा नल सिमाय् क्वः जुत
<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<
२. मत्रिक : उच्च स्वरया इकार व उकार दीर्घ रुपय् हिलि.
इइ>ई जिइ (जी), किइ (की), सिइ (सी)
उउ>ऊ जुउ (जू)
इउ>अयु बिउ (ब्यु), लिउ (ल्यु), किउ (क्यु), बिउगु (ब्युगु)
उइ>अवी जुइ (ज्वी), लुइ (ल्वी)
३. केन्द्रिभूत : खँगोलय् (च,ज,य,स) तनिगु
पुलागु खँगोलय् (च,ज,य,स) तंथाय् केन्द्रीभूत दीर्घ रुप जुइ
च,ज,य,स>य्
४. ब्रिद्धिरूप
नउ, कउ, कइ, फइ
५. नासिक्य: खँगोलय् (ङ,ण,न,म) तनिगु
६. खँगोलय् (ति,लि) तनिगु
७. खँगोलय् (यि) तनिगु